රාහුල ගෞතම බුදුන් වහන්සේව දැක්කේ, උන්වහන්සේ කියන්න හදන කාරණය අනිත් කෙනාට අනුකම්පා විරහිතව මමත්වය විනාශ කරමින් කියන කෙනෙක් විදියට. සමහර අය උන්වහන්සේ හමුවෙන්න ආවම, එයාගේ කෙලෙස්, රාග, ද්වේශ, මෝහ, විඥාන ආදී කාරණා සියල්ල එලියට අදිමින් පහර ගසන එකට රාහුල තුළ විරෝධයක් ගොඩනැගෙමින් තිබුණා. 

ඒ අතර පැමිණෙන තවත් අයට “ දැන් ඔය ආවා ඇතිනේ “ යන වචන කීපයක් පමණයි, ගෞතම බුදුන් වහන්සේ පැවසුවේ. 

වරක් ගෞතම බුදුන් වහන්සේ රාහුල හට ගහක කොලයක් අරගෙන  එන ලෙස පැවසුවා. 

රාහුල ගසකින් කොලයක් නොකඩා, ගසකින් ගිලිහී බිම වැටී තිබූ කොලයක් තමයි අරගෙන ආවේ.

ගෞතම බුදුන් එය බාරගන්නේ නැතිව, කොලයක් ගසකින් කඩා ගෙන එන ලෙස රාහුලට නැවතත් පැවසුවා.

අසතුටට පත් රාහුල ආපසු ගිහින්, ගසකින් අමු කොලයක් කඩා ගෙන ආවා. 

“නුඹ ගසින් කඩා ගෙන ආ පත්‍රයේත්, බිම වැටී තිබුණු පත්‍රයේත් වෙනස් කුමක්ද?” ගෞතම බුදුන් රාහුලගෙන් ඇසුවා. 

“බිම වැටී තිබූ පත්‍රය ස්වභාවයෙන් බිමට වැටුණු එකක්. ඉන් ගසටවත් පත්‍රයටවත් හානියක් නැහැ. නමුත් මේ කඩා ගෙන ආපු කොලේ ගහේ ලේ තිබෙනවා. අරක ගහෙන් වැටිච්ච කොලයක්, මේක ගහට රිද්දලා ගෙනාපු කොලයක්” රාහුල පිළිතුරු දුන්නා.

“ගහෙන් වැටුණු කොලේ තුළ තිබෙන කර්මය කුමක්ද? ගහෙන් කඩපු කොලේ තුළ තිබෙන කර්මය කුමක්ද?” ගෞතම බුදුන් වහන්සේ ඇහුවා. 

“ගසෙන් ස්වභාවිකව ගිලිහිලා වැටුණු කොලේ කිසිම කර්මයක් නැහැ. නමුත් ගහෙන් කඩා ගෙන ආ කොලේ තුළ ප්‍රබල කර්මයක් තිබෙනවා” රාහුල පිළිතුරු දුන්නා. 

“වඩා පහසු වන්නේ බිමට වැටුණු කොලේ පිළිබඳව ප්‍රශ්නය විසඳන එකද, අතින් තුවාල කරල කඩල ගෙනාපු කොලේ ප්‍රශ්නය විසඳන එකද ? ” බුදුන් වහන්සේ ඇසුවා.

රාහුල නිහඬව සිටියා.

“කඩල ගෙනෙන කොලයේ ප්‍රශ්නය විසඳීම පහසුයි. ඔබ වෙනුවෙන් තමයි එහෙම කරන්නේ.” 

ඔබ යනු කර්මය යි. ඔබ ඇතුළු සත්වයන් විවිධාකාර කර්ම පථ තුළ  ගොඩනැගේ. සත්වයා කුසල කර්ම පථයක ගැට ගැසී ඇති විට බුද්ධ නමැති ධර්මතාවය යම් අවස්ථාවක හමු වී ඒ හරහා විමුක්තිය ළඟා වේ. කුසල කර්ම පථයක නොමැති සත්වයන් කර්මයක් නොමැති වියලුණු කොළය වැනිය.